Τσάι Βουνού
Αλίκη Θωμοπούλου
Ιστορία
Το «τσάι του βουνού» προέρχεται από το φυτό Sideritis spp ή αλλιώς σιδερίτης του Διοσκουρίδη, το οποίο λέγεται ότι πήρε το όνομά του από την ελληνική λέξη «σίδηρος» χάρη στην επουλωτική δράση του φυτού έναντι πληγών που προκαλούνταν από σιδερένια όπλα. Στην Κρήτη είναι γνωστό και ως «μαλοτίρα», ονομασία που προέρχεται κατά την επικρατέστερη εκδοχή από τις ιταλικές λέξεις «male» (αρρώστια) και «tirare» (σύρω), επειδή στην ενετοκρατούμενη Κρήτη το θεωρούσαν πανάκεια για τα κρυολογήματα και τις παθήσεις του αναπνευστικού.
Τα είδη του
Φυτρώνει σε βραχώδεις θέσεις σε μεγάλα υψόμετρα. Το γένος σιδερίτης περιλαμβάνει πληθώρα φυτικών ειδών (περισσότερα από 150 είδη), τα οποία έχουν συνήθως κίτρινα μικρά άνθη. Το μεγαλύτερο όμως μέρος των φυτών που καταναλώνονται προέρχεται από αυτοφυείς πληθυσμούς που κινδυνεύουν με εξαφάνιση. Η Ελλάδα και η Ισπανία είναι οι χώρες με τη μεγαλύτερη κατανάλωση τσαγιού του βουνού.
Επιστημονική ονομασία:
sideridis raeseri
Άλλες ονομασίες:
1.Τσάι Βλάχικο
2.Τσάι του Μαλεβού ή τσάι Ταΰγετου
3.Τσάι του Ολύµπου.
4.Τσάι του Παρνασσού ή τσάι του βελουχιού
5.Τσάι της Κρήτης
6. Τσάι της Εύβοιας.
http://www.iama.gr/
Το ταπεινό τσάι του βουνού κερδίζει το ενδιαφέρον των επιστημόνων και το δικό μας χάρη στις μοναδικές ευεργετικές του ιδιότητες.
Αν και είναι γνωστό εδώ και αιώνες ως αφέψημα, δεν ήταν ποτέ στη μόδα, δεν μπήκε στα αγγλικά σαλόνια και δεν σερβιρίστηκε ως κέρασμα, ούτε συνοδεύτηκε με κέικ ή μπισκότα όπως το κλασικό τσάι. Το προτιμούσαν οι γιαγιάδες και οι παππούδες μας όχι ως ρόφημα απόλαυσης, αλλά ως φάρμακο, καθώς ένιωθαν τις καταπραϋντικές ιδιότητες που είχε στον οργανισμό τους. Τα τελευταία όμως χρόνια αυτό αποδεικνύεται και επιστημονικά, καθώς μπαίνει στα εργαστήρια και γίνεται αντικείμενο μελέτης των επιστημόνων.
Για την ιστορία
Το «τσάι του βουνού» προέρχεται από το φυτό Sideritis spp ή αλλιώς σιδερίτης του Διοσκουρίδη, το οποίο λέγεται ότι πήρε το όνομά του από την ελληνική λέξη «σίδηρος» χάρη στην επουλωτική δράση του φυτού έναντι πληγών που προκαλούνταν από σιδερένια όπλα. Στην Κρήτη είναι γνωστό και ως «μαλοτίρα», ονομασία που προέρχεται κατά την επικρατέστερη εκδοχή από τις ιταλικές λέξεις «male» (αρρώστια) και «tirare» (σύρω), επειδή στην ενετοκρατούμενη Κρήτη το θεωρούσαν πανάκεια για τα κρυολογήματα και τις παθήσεις του αναπνευστικού.
Τα είδη του
Φυτρώνει σε βραχώδεις θέσεις σε μεγάλα υψόμετρα. Το γένος σιδερίτης περιλαμβάνει πληθώρα φυτικών ειδών (περισσότερα από 150 είδη), τα οποία έχουν συνήθως κίτρινα μικρά άνθη. Το μεγαλύτερο όμως μέρος των φυτών που καταναλώνονται προέρχεται από αυτοφυείς πληθυσμούς που κινδυνεύουν με εξαφάνιση. Η Ελλάδα και η Ισπανία είναι οι χώρες με τη μεγαλύτερη κατανάλωση τσαγιού του βουνού. Στα βουνά της Ελλάδας αυτοφύονται περίπου 17 είδη, τα πιο γνωστά από τα οποία είναι τα εξής: Sideritis athoa (τσάι βλάχικο-Άγιο Όρος), Sideritis clandestina (Ταΰγετος, Χελμός), Sideritis scardica (τσάι του Ολύμπου), Sideritis raeseri (τσάι του Παρνασσού), Sideritis syriaca (μαλοτίρα Κρήτης) και Sideritis euboea (τσάι της Εύβοιας).
Από την παράδοση στο εργαστήριο
Παραδοσιακά στην Ελλάδα το τσάι του βουνού προτιμάται πολύ για τις ευεργετικές του επιδράσεις στα κρυολογήματα και τις φλεγμονές του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος, καθώς και για την καταπολέμηση της δυσπεψίας και των γαστρεντερικών διαταραχών, ενώ θεωρείται και αντισπασμωδικό, αναλγητικό και επουλωτικό. Οι παραδοσιακές του όμως αυτές χρήσεις επιβεβαιώνονται και επιστημονικά. Το τσάι του βουνού μπαίνει στο μικροσκόπιο των ερευνητών και μελετάται για τις επιδράσεις που αυτό έχει στην υγεία μας.
Τι έδειξαν οι αναλύσεις
Ένας συνεχώς αυξανόμενος αριθμός εργαστηριακών μελετών προσδιορίζει τα συστατικά του και εστιάζει στην επίδραση που αυτά μπορεί να έχουν στον ανθρώπινο οργανισμό. Έχει διαπιστωθεί ότι το τσάι του βουνού περιέχει πληθώρα συστατικών, με κυριότερα τα φλαβονοειδή, τα διτερπένια, τα φαινυλοπροπάνια, τα ιριδοειδή και τα μονοτερπένια. Πολλές σύγχρονες έρευνες μάλιστα επιβεβαιώνουν την αντιοξειδωτική, αντιφλεγμονώδη, αντιμικροβιακή και αναλγητική δράση αυτών των ουσιών. Πιο συγκεκριμένα: · Μελέτες μιας ερευνητικής ομάδας από τα Πανεπιστήμια Πατρών και Ιωαννίνων που εξέτασε τη σύσταση του αφεψήματος του είδους Sideritis clandestina έδειξαν ότι έχει αντιφλεγμονώδεις, αντιοξειδωτικές και αγχολυτικές δράσεις. Οι αντιφλεγμονώδεις και αντιοξειδωτικές του ιδιότητες οφείλονται στους διαφορετικούς γλυκοζίτες της απιγενίνης, που περιέχονται σε αυτό σε μεγάλο ποσοστό. Σε πειράματα που έγιναν σε ποντίκια διαπιστώθηκε ότι ενισχύθηκε η αντιοξειδωτική άμυνα περιοχών του εγκεφάλου όσων κατανάλωναν επί 6 εβδομάδες αφέψημα από τσάι του βουνού. Επιπλέον, φάνηκε ότι καταπολεμά και το άγχος. Έχει, δηλαδή, αγχολυτική δράση, χωρίς μάλιστα τις παρενέργειες που παρατηρούνται συνήθως σε άλλα αγχολυτικά που παίρνουμε από φυτικά είδη. · Το αιθέριο έλαιο του τσαγιού του βουνού και ιδιαίτερα αυτό της μαλοτίρας είναι ιδιαίτερα δραστικό αντιμικροβιακό, λόγω της περιεκτικότητάς του σε καρβακρόλη. · Σύμφωνα με μία μελέτη του Πανεπιστημίου Αθηνών, τα εκχυλίσματα των Sideritis euboea και Sideritis clandestina μπορούν να συνεισφέρουν στην πρόληψη της οστεοπόρωσης, καθώς προστατεύουν έναντι της απώλειας της οστικής πυκνότητας και ενισχύουν τη μηχανική αντοχή των οστών. http://www.vita.gr
Φαρμακευτικές ιδιότητες:
Τα δραστικά συστατικά του τσαγιού είναι η καφεΐνη που είναι διεγερτικό του νευρικού συστήματος, αλλά υπάρχουν και ίχνη θεοβρωμίνης που είναι διουρητική ουσία και δρα στο αναπνευστικό σύστημα. Τα νωπά φύλλα του είναι αρκετά πλούσια σε βιταμίνη C. Το έγχυμα του φυτού χρησιμοποιείται σαν χωνευτικό, διουρητικό σε πεπτικές διαταραχές και σαν διεγερτικό του εγκεφάλου και των μυών. Εξάλλου επιταχύνει την αναπνοή.
Σύμφωνα με πληροφορίες του healthpress.gr, το τσάι του βουνού καταπολεμά τις εξής παθήσεις:
· Κρυολογήματα
· Φλεγμονές του ανώτερου αναπνευστικού
· Δυσπεψία και γαστρεντερικές διαταραχές
Επίσης, το ρόφημα αυτό θεωρείται:
· Αντισπασμωδικό
· Αναλγητικό
· Επουλωτικό
· Αντιοξειδωτικό
· Αγχολυτικό
Το τσάι του βουνού περιέχει πληθώρα συστατικών όπως φλαβονοειδή, διτερπένια, φαινυλοπροπάνια, ιριδοειδή, μονοτερπένια.
Η Ελλάδα και η Ισπανία είναι οι χώρες με τη μεγαλύτερη κατανάλωση τσαγιού του βουνού. Στα βουνά της Ελλάδας εντοπίζονται περίπου 17 είδη.
Το τσάι του βουνού σε αντίθεση με τα υπόλοιπα δεν έχει διεγερτική δράση και μπορεί άνετα να καταναλώνεται και το βράδυ πριν τον ύπνο.
http://www.pygmi.gr/
Επιπτώσεις
Η μακρόχρονη όμως και σε μεγάλες δόσεις χρήση του τσαγιού μπορεί να προκαλέσει ελαφρά δηλητηρίαση που εκδηλώνεται με αϋπνία, αδυνάτισμα, απώλεια όρεξης και προβλήματα του νευρικού συστήματος.
http://ktimabioma.blogspot.gr/
Ευδοκιμεί:
Είναι άφθονα στην περιοχή της Μεσογείου, τα Βαλκάνια, την Ιβηρική Χερσόνησο και Μακαρονησία, αλλά μπορεί επίσης να βρεθεί στην Κεντρική Ευρώπη και την εύκρατη Ασία. Στην ελληνική «Sideritis» μπορεί να μεταφραστεί κυριολεκτικά ως "αυτός που είναι ή έχει το σίδερο». Το γένος αποτελείται από σύντομες (8-50 cm), Xerophytic ΗΜΙΘΑΜΝΟΙ ή βότανα, ετήσια ή πολυετή, που αναπτύσσονται σε μεγάλα υψόμετρα (συνήθως άνω των 1000 m), με λίγο ή καθόλου χώμα, συχνά στην επιφάνεια των βράχων. Πολύ δημοφιλές στην Ελλάδα, την Αλβανία, τη Βουλγαρία και τη ΠΓΔΜ το φυτό χρησιμοποιείται ως βότανο, είτε για την προετοιμασία του τσαγιού (με μεγαλύτερη ακρίβεια αφέψημα) ή για τις αρωματικές του ιδιότητες στην τοπική κουζίνα. Προετοιμασία του τσαγιού περιλαμβάνει βράσιμο τα κοτσάνια, φύλλα και λουλούδια σε μια κατσαρόλα με νερό και σερβίρουμε με μέλι και λεμόνι.
Το τσάι του βουνού έχει παραδοσιακά χρησιμοποιηθεί για να βοηθήσει την πέψη, ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα και την καταστολή του κρυολογήματος, τη γρίπη και άλλους ιούς, τις αλλεργίες και δύσπνοια, ρινική συμφόρηση, ακόμη και τον πόνο και ήπιο άγχος. Οι επιστήμονες έχουν προτείνει ότι η λαϊκή δήλωση του τσάι του βουνού ως πανάκεια μπορούν να είναι εντυπωσιακά κοντά στην αλήθεια. Σύγχρονες δοκιμές έχουν δείξει ότι το τσάι βοηθά στην πρόληψη της οστεοπόρωσης, ενώ αντι-οξειδωτικές ιδιότητες της βοήθειας στην πρόληψη του καρκίνου. Μελέτες δείχνουν επίσης μια θετική επίδραση σε σχεδόν τίποτα που στενοχωρεί. Sideritis είναι γνωστό επιστημονικά ότι είναι αντι-μικροβιακές, αντι-φλεγμονώδη και αντι-οξειδωτικών. Ενεργά στοιχεία περιλαμβάνουν διτερπενοειδή, φλαβονοειδή και αιθέρια έλαια της. Σημαντική έρευνα έχει γίνει για την επιβεβαίωση Sideritis δημοφιλής είναι η χρήση της για την πρόληψη κρυολογημάτων, γρίπης, και οι αλλεργίες.
http://www.alekati.gr/
Μαλακά μπισκότα με τσάι του βουνού
Γεμισμένα με λευκή σοκολάτα θα συνοδεύσουν τον καφέ, το τσάι ή το γάλα.
Υλικά
Για τη μαρέγκα
- 50 γρ. ζάχαρη
- 2 ασπράδια αυγών
- 2 ασπράδια αυγών
- 135 γρ. αμύγδαλα, τριμμένα σε σκόνη στο μούλτι (μπορείτε να βρείτε κι έτοιμη αμυγδαλόσκονη στα σούπερ μάρκετ)
- 175 γρ. ζάχαρη
- 10 γρ. κακάο
- 200 γρ. λευκή σοκολάτα, τεμαχισμένη σε μικρά κομμάτια
- 120 γρ. κρέμα γάλακτος 35% λιπαρά
- 1 κουτ. σούπας φύλλα από τσάι του βουνού
Μερίδες για 700 γρ.
Προετοιμασία 10΄ Παρασκευή 30΄ Ψήσιμο 12΄
Διαδικασία Μαρέγκα: Χτυπάμε στον κάδο του μίξερ, με το σύρμα, τα ασπράδια με τη ζάχαρη σε σφιχτή μαρέγκα.
Μπισκότα: Σε ένα μπολ, ανακατεύουμε καλά με μια σπάτουλα την αμυγδαλόσκονη με τη ζάχαρη, το κακάο και τα ασπράδια. Ενσωματώνουμε τη μαρέγκα ανακατεύοντας απαλά.
Προθερμαίνουμε το φούρνο στους 180° C. Μεταφέρουμε το μείγμα σε μια σακούλα κορνέ (με φαρδύ, ίσιο στόμιο) και σχηματίζουμε μικρά στρογγυλά μπισκότα διαμέτρου 3 - 4 εκ. πάνω σε ένα ταψί στρωμένο με λαδόκολλα. Τα ψήνουμε στο φούρνο για 12 λεπτά και τα αφήνουμε να κρυώσουν καλά.
Γέμιση: Βάζουμε την κρέμα γάλακτος και το τσάι σε μια κατσαρόλα και τα αφήνουμε για 10 λεπτά. Βάζουμε την κατσαρόλα στη φωτιά και όταν πάρει βράση η κρέμα, την σουρώνουμε πάνω από την τεμαχισμένη σοκολάτα, φροντίζοντας να πιέσουμε καλά το τσάι στο σουρωτήρι. Ανακατεύουμε πολύ καλά μέχρι να λιώσει η σοκολάτα και να προκύψει ένα ενιαίο μείγμα και το αφήνουμε για λίγο στο ψυγείο να σταθεροποιηθεί.
Απλώνουμε μικρές ποσότητες από τη γέμιση στα μισά μπισκότα και καλύπτουμε με τα υπόλοιπα.