ΜΕΛΙΣΣΟΧΟΡΤΟ
Αλεξάνδρα Αλεξίου Α' 1
Σχολικό Έτος 2013-14
Το Μελισσόχορτο (Melissaofficinalis - Μέλισσα η φαρμακευτική), γνωστό και ως βάλσαμο καθώς και ως μελισσοβότανο, πολυετής πόα 40-100εκ. Έχει ωοειδή, ελαφρά οδοντωτά φύλλα με αραιό τρίχωμα. Το καλοκαίρι βγάζει 6-12 μικρά υποκίτρινα ή άσπρα, ανθάκια, τοξοειδή και μελιτογόνα, των 10-14 χιλ. στους σπονδύλους. Αυτοφυές στην Ελλάδα και συγγενεύει με το δυόσμο και τη μέντα. Το όνομα “Μέλισσα” ελήφθη από το ελληνικό "melisso-phyllon" που σημαίνει κυριολεκτικά «φύλλο μέλισσας». Ονομάστηκε έτσι επειδή το φυτό είναι τόσο πλούσιο σε νέκταρ που φυτεύεται συνήθως για τη διατροφή των μελισσών. Οι βοτανοθεραπευτές του Μεσαίωνα υιοθέτησαν την χρήση του από τους Άραβες για τη νευρικότητα και το άγχος. Ο John Evelyn έγραψε ότι το μελισσόχορτο αποτρέπει τις στενάχωρες σκέψεις που προκαλούν μελαγχολία. Είναι γνωστό και ως μελισσοβότανο.
ΕΔΑΦΟΚΛΙΜΑΤΙΚΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ
Ευδοκιμεί σε ημιορεινές και πεδινές περιοχές, σε πλούσια εδάφη, καλά στραγγιζόμενα. Ανθίζει στο διάστημα Ιουνίου-Αυγούστου. Το χειμώνα καταστρέφεται το υπέργειο τμήμα και αναπτύσσεται μόνο το υπόγειο. Η άριστη τιμή pH είναι 6-7. Αυτή η τιμή βοηθάει στην πρόσληψη του φωσφόρου από το έδαφος. Οι απαιτήσεις σε θρεπτικά στοιχεία είναι κυρίως για άζωτο και ακολουθεί ο φώσφορος και το κάλιο. Ένα μέτριο χωράφι χρειάζεται περίπου 15 μονάδες αζώτου. Οι αρδεύσεις πρέπει να είναι ελαφρές και συχνές.
ΤΡΟΠΟΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ
Το μελισσόχορτο πολλαπλασιάζεται συνήθως με σπόρο, παραφυάδες και μοσχεύματα. Η εγκατάσταση της καλλιέργειας γίνεται την άνοιξη. Ο σπόρος σπέρνεται σε σπορεία το πρώτο δεκαπενθήμερο του Μαρτίου. Τα φυτά δέχονται εκεί όλες τις καλλιεργητικές φροντίδες μέχρι να αποκτήσουν ύψος 12-15 εκ. οπότε και μεταφυτεύονται στο χωράφι. Για κάθε στρέμμα που θα καλλιεργηθεί χρειάζονται 6 τ.μ. σπορείου και 2 γραμμάρια σπόρου ανά τ.μ. Ο σπόρος καλύπτεται με άμμο ή τύρφη και πατιέται ελαφρά. Η μεταφύτευση των φυταρίων γίνεται σε καλά προετοιμασμένο χωράφι. Τα φυτάρια φυτεύονται σε αποστάσεις 75-80 εκ. μεταξύ των γραμμών και 35-40 εκ. επί της γραμμής. Η διάρκεια ζωής της φυτείας είναι 5-6 χρόνια. Η καταπολέμηση των ζιζανίων γίνεται με καλλιεργητικές φροντίδες.
ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ
Η συγκομιδή όλου του υπέργειου τμήματος γίνεται στην αρχή της ανθοφορίας. Η κοπή γίνεται με χορτοκοπτικό και ακολουθεί η συλλογή και η μεταφορά (χαλαρό φόρτωμα) στο ξηραντήριο ή η απόθεσή του στον ήλιο.
ΕΧΘΡΟΙ ΚΑΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ
Το μελισσόχορτο προσβάλλεται από ωίδιο και αφίδες.
ΙΣΤΟΡΙΑ
Στην αρχαιότητα θεωρείτο το ελιξίριο της νεότητας και το χρησιμοποιούσαν αλχημιστές και ιερείς για ανάλογα σκευάσματα. Ανήκει στην οικογένεια Χειλανθή, την οικογένεια της μέντας. Το φυτό είναι ιθαγενές της νότιας Ευρώπης και της περιοχής της Μεσογείου, αλλά σήμερα καλλιεργείται σε όλο τον κόσμο. Ήταν αφιερωμένο στη θεά Άρτεμις. Οι αρωματικές και φαρμακευτικές του ιδιότητες ήταν γνωστές από την αρχαιότητα, όπως μας πληροφορούν ο Θεόφραστος και ο Διοσκουρίδης, ο οποίος το χρησιμοποιούσε ως φάρμακο για το δάγκωμα του σκορπιού και ως εμμηναγωγό. Οι Ευρωπαίες, κατά το μεσαίωνα, γέμιζαν φυλαχτά με μελισσόχορτο και τα έφεραν πάνω τους ως ερωτικά γούρια.
Στα βυζαντινά χρόνια φαίνεται να έχει περίοπτη θέση ως καλλυντικό, αφού στα Μωραΐτικα κάλαντα των Χριστουγέννων αναφέρεται «το μελισσοβότανο να νίβοντ’ οι κυράδες!»
Οι Καρμελίτες καλόγεροι το χρησιμοποιούσαν από το 1611, για την παρασκευή του αλκοολούχου ποτού «το ύδωρ μελισσόχορτου» (eaudemelissedesCarmes).
Στα βυζαντινά χρόνια φαίνεται να έχει περίοπτη θέση ως καλλυντικό, αφού στα Μωραΐτικα κάλαντα των Χριστουγέννων αναφέρεται «το μελισσοβότανο να νίβοντ’ οι κυράδες!»
Οι Καρμελίτες καλόγεροι το χρησιμοποιούσαν από το 1611, για την παρασκευή του αλκοολούχου ποτού «το ύδωρ μελισσόχορτου» (eaudemelissedesCarmes).
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
_Έχει ύψος 70 με 150 εκατοστά, τα φύλλα έχουν μια ήπια μυρωδιά λεμονιού.
Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού κάνει μικρά λευκά άνθη γεμάτα με
νέκταρ. Αυτά προσελκύουν τις μέλισσες και γι'αυτό το γένος που ανήκει το
μελισσόχορτο πήρε την ονομασία «Μέλισσα». Η μυρωδιά οφείλεται στο
αιθέριο έλαιο που περιέχει κιτράλη, κιτρονελλάλη, λιναλοόλη και
γερανιόλη.
Περιέχει πολλά ενεργά συστατικά όπως αιθέρια έλαια (0.02-0.3%), πολυφαινόλες (chlorogenic, ferulic και caffeicacids), φλαβονοειδή, μονοτερπένια (30-40% citronellal, citral a and b, methylcitronellate, ocimene, citronellol) και σεσκιτερπένια (10% beta-caryophyllene και germacrene D, eugenylglucoside).
Περιέχει πολλά ενεργά συστατικά όπως αιθέρια έλαια (0.02-0.3%), πολυφαινόλες (chlorogenic, ferulic και caffeicacids), φλαβονοειδή, μονοτερπένια (30-40% citronellal, citral a and b, methylcitronellate, ocimene, citronellol) και σεσκιτερπένια (10% beta-caryophyllene και germacrene D, eugenylglucoside).
Μελισσόχορτο, ένα πολυεργαλείο για την υγεία μας!
Εντομοαπωθητική δράση
Τα λιωμένα φύλλα μπορούν να τριφθούν στο δέρμα, δρώντας ως εντομοαπωθητικό.
Τονωτικό του κυκλοφορικού συστήματος
Ρόφημα από φύλλα μελισσόχορτου θεωρείται ότι έχει αντισπασμωδική, αντιφλεγμονώδη και αντιοξειδική του δράση και δρα ως τονωτικό του κυκλοφορικό συστήματος και της καρδιάς. Επίσης έχει δειχθεί ότι έχει αντιμικροβιακή δράση, αν και αυτή είναι πολύ πιο ασθενής από ότι άλλων φυτών. Επίσης έχει χρησιμοποιηθεί για να αντιμετωπιστεί η α και διάφορες πεπτικές διαταραχές. Τέλος έχει δειχθεί ότι βελτιώνει την πνευματική διαύγεια και την μνήμη και έχει βοηθήσει σε μικρό αριθμό κλινικών δοκιμών ανθρώπους που πάσχουν από ήπια συμπτώματα της νόσου Αλτσχάιμερ.
Ηρεμιστικό – αγχολυτικό
Στη σύγχρονη οργανοθεραπεία το Μελισσόχορτο χρησιμοποιείται κυρίως για την αντιμετώπιση διαταραχών του νευρικού συστήματος καθώς και στην αποφυγή ανάπτυξης έλκους.
Το μελισσόχορτο έχει επίσης δειχθεί ότι διαθέτει ηρεμιστική δράση,ενώ ταυτόχρονα είναι αποτελεσματικό σε περιπτώσεις αϋπνίας, καθώς μία έρευνα έδειξε ότι μειώνει το άγχος, αν και ο συγγραφέας της είπε ότι χρειάζεται επιπλέον έρευνα. Ιnvintro[σε ελεγχόμενο περιβάλλον] – εργαστηριακές έρευνες έδειξαν ότι δρα ανασταλτικά στην τρανσαμινάση του GABA, γεγονός που μπορεί να εξηγήσει την δράση του ως ηρεμιστικό. Το υπεύθυνο συστατικό φαίνεται να είναι το ροσμαρινικό οξύ.
Το μελισσόχορτο έχει επίσης δειχθεί ότι διαθέτει ηρεμιστική δράση,ενώ ταυτόχρονα είναι αποτελεσματικό σε περιπτώσεις αϋπνίας, καθώς μία έρευνα έδειξε ότι μειώνει το άγχος, αν και ο συγγραφέας της είπε ότι χρειάζεται επιπλέον έρευνα. Ιnvintro[σε ελεγχόμενο περιβάλλον] – εργαστηριακές έρευνες έδειξαν ότι δρα ανασταλτικά στην τρανσαμινάση του GABA, γεγονός που μπορεί να εξηγήσει την δράση του ως ηρεμιστικό. Το υπεύθυνο συστατικό φαίνεται να είναι το ροσμαρινικό οξύ.
Δράση κατά του υπερθυρεοειδισμού
Το μελισσόχορτο επίσης έχει αντιθυρεοειδοτροπική δράση, καθώς είναι ανταγωνιστικός αναστολέας του υποδοχέα της TSH. Με αυτό το τρόπο το μελισσόχορτο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την θεραπεία του σύνδρομο Γρέιβις και τον υπερθυρεοειδισμού. Τα τελευταία χρόνια γίνονται κλινικές έρευνες σχετικά με την θετική επίδραση της κατανάλωσης του βότανου στη ρύθμιση του θυροειδή και στην αντιμετώπιση του HIV-1. Παρόλα αυτά - καθώς δεν έχουν εξαχθεί ακόμη τελικά συμπεράσματα - άτομα με φαρμακευτική αγωγή για το θυροειδή (π.χ. thyroxine) πρέπει να αποφεύγουν τη κατανάλωση του.
Αντιοξειδωτικό και αντιβακτηριδιακό
Το Μελισσόχορτο παρουσιάζει έντονη αντιοξειδωτική δράση και μέτρια αντιβακτηριδιακή. Η εξωτερική χρήση (σε μορφή κρέμας) βοηθάει στην αντιμετώπιση του έρπη (herpessimplex).
Αντιυπερτασικό:
Το μελισσόχορτο είναι ένα βότανο που ενδείκνυται για τους υπερτασικούς που τείνουν να ανεβάζουν... πίεση κυρίως όταν στρεσάρονται, αφού δρα τονωτικά στην καρδιά και στο κυκλοφορικό, προκαλώντας διαστολή των αγγείων, με αποτέλεσμα να μειώνεται η πίεση του αίματος. Η γεύση του είναι ωραία (μοιάζει με του λεμονιού), γι’ αυτό μην παρασυρθείτε πίνοντας πολλά φλιτζάνια. Αρκεστείτε σε 1-2 ροφήματα την ημέρα ή κάθε δεύτερη μέρα.
Προσοχή: Να μην συγχέεται με το ξυλόθρουμπο (Onosmafrutescens), το οποίο αναφέρεται συχνά ως μελισσόχορτο.
Προσοχή: Να μην συγχέεται με το ξυλόθρουμπο (Onosmafrutescens), το οποίο αναφέρεται συχνά ως μελισσόχορτο.
Αφέψημα - Τρόπος παρασκευής
Ρίχνετε 1-2 κουταλιές ξηρό μελισσόχορτο (ή 4 φρέσκα φύλλα) σε 1 φλιτζάνι βρασμένο νερό και το αφήνετε για 10- 15’. Σουρώνετε, προσθέτετε αν το επιθυμείτε μέλι και πίνετε. Το μελισσόχορτο μπορεί να συνδυαστεί με το τίλιο [φλαμούρι], τη λουίζα, το χαμομήλι και άλλα «ηρεμιστικά» βότανα. Αποφύγετε να βράσετε το νερό μαζί με το βότανο, αποφύγετε τα μεταλλικά αγγεία κουζίνας και την ζάχαρη. Καλό είναι όταν πίνετε αφεψήματα βοτάνων να αλλάζετε περιοδικά τα βότανα και να μην πίνετε το ίδιο βότανο πάνω από 3 φορές την εβδομάδα και όχι συνεχόμενα.
Εξωτερική δράση
Διώχνει τους πόνους και τη φλόγωση από τσιμπήματα σφήκας και άλλων εντόμων. Τα καταπλάσματα μαλακώνουν τους πόνους των αρθρώσεων. Όταν το προσθέτουμε στο μπάνιο είναι καταπραϋντικό των νεύρων. Κομπρέσες με φύλλα για πρήξιμο μαστού. Στη θεραπεία τραυμάτων βοηθάει στη καταπολέμηση στρεπτόκοκκου και των μυκοβακτηριδίων. Περιέχει ευγενόλη η οποία είναι αναισθητικό και ανακουφίζει τον πόνο των πληγών.
Τέχνη
Στο τομέα της τέχνης, το βότανο μελισσόχορτο αναφέρεται στα παραδοσιακά μωραϊτικα κάλαντα στο στίχο "και το μελισσοβότανο το λούζονται οι κυράδες".
Βίντεο: http://www.youtube.com/watch?v=I7BDGkxePYY
Βίντεο: http://www.youtube.com/watch?v=I7BDGkxePYY
Βιβλιογραφία
diadrastiko: Μελισσόχορτο, ένα πολυεργαλείο για την υγεία μας !
http://diadrastiko.blogspot.com/2012/12/blog-post_9442.html#ixzz2sGOkmiSl
http://www.holism.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=431%3A2009-10-16-21-15-25&catid=47%3A2009-02-25-14-57-29&Itemid=101&lang=el
http://charmony9.blogspot.gr/p/blog-page.html
http://diadrastiko.blogspot.com/2012/12/blog-post_9442.html#ixzz2sGOkmiSl
http://www.holism.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=431%3A2009-10-16-21-15-25&catid=47%3A2009-02-25-14-57-29&Itemid=101&lang=el
http://charmony9.blogspot.gr/p/blog-page.html