Μαντζουράνα
Μαρίνα Παπαδοπόυλου
Η μαντζουράνα ή αλλιώς ορίγανον (στα λατινικά Origanum majorana) ανήκει στην τάξη λαμιώδη και στην οικογένεια χειλανθή, είναι δε συγγενικό φυτό με την ρίγανη Αναφέρεται και ως ύσσωπος.
Το ύψος της φτάνει τα 60 εκατοστά, ο βλαστός είναι τετραγωνικός, πολύκλαδος,σχεδόν λείοw με ύψος 20-50 cm. περίπου.. Τα φύλλα της είναι μικρά, αντίθετα, χνουδωτά, ωοειδή και έχουν μία χαρακτηριστική όμορφη οσμή λεβάντας. Έχει φύλλα γκρι και πράσινα και τα άνθη του είναι λευκά ή και κόκκινα.
Το ύψος της φτάνει τα 60 εκατοστά, ο βλαστός είναι τετραγωνικός, πολύκλαδος,σχεδόν λείοw με ύψος 20-50 cm. περίπου.. Τα φύλλα της είναι μικρά, αντίθετα, χνουδωτά, ωοειδή και έχουν μία χαρακτηριστική όμορφη οσμή λεβάντας. Έχει φύλλα γκρι και πράσινα και τα άνθη του είναι λευκά ή και κόκκινα.
Καλλιέργεια
Ευδοκιμεί σε εδάφη πλούσια που αποστραγγίζονται καλά. Προτιμά περιοχές με
μάλλον ήπιο κλίμα. Παρουσιάζει μειωμένη αντοχή στο κρύο.
Οι χρήσεις της μαντζουράνας
Τα φύλλα της χρησιμοποιούνται ως μπαχαρικό συνήθως στο κρέας και το ψάρι, αλλά και ως αφέψημα. Από τα φύλλα του φυτού λαμβάνεται αιθέριο έλαιο που χρησιμοποιείται ως αντισηπτικό και αντισπασμωδικό ενώ έχει χρήσεις και στην αρωματοποιία.
Ο Γαληνός προτρέπει την χρήση της ως χωνευτικού. Ο Ιπποκράτης το χρησιμοποιούσε σαν αντισηπτικό. Σήμερα καλλιεργείται ως καλλωπιστικό και αρωματικό φυτό σε γλάστρες και κήπους. Δηλαδή χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία, την μαγειρική, την ζαχαροπλαστική και σαν θεραπευτικό υλικό.
Χρήση για τσάι: Βράζουμε λίγα λεπτά ένα κουταλάκι του γλυκού μαντζουράνα σε ένα μπρίκι νερό. Το σουρώνουμε και το πίνουμε ζεστό με μέλι.
Ο Γαληνός προτρέπει την χρήση της ως χωνευτικού. Ο Ιπποκράτης το χρησιμοποιούσε σαν αντισηπτικό. Σήμερα καλλιεργείται ως καλλωπιστικό και αρωματικό φυτό σε γλάστρες και κήπους. Δηλαδή χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία, την μαγειρική, την ζαχαροπλαστική και σαν θεραπευτικό υλικό.
Χρήση για τσάι: Βράζουμε λίγα λεπτά ένα κουταλάκι του γλυκού μαντζουράνα σε ένα μπρίκι νερό. Το σουρώνουμε και το πίνουμε ζεστό με μέλι.
Καλλυντική χρήση
Η μαντζουράνα χρησιμοποιείται σε αλοιφές, κρέμες και σε άλλες μορφές γυναικείων καλλυντικών.
Για παράδειγμα η αλοιφή γίνεται με πρώτη ύλη το έγχυμα, το αφέψημα, το χυμό ή τη σκόνη του βοτάνου, που τα δουλεύουμε με κερί ή βούτυρο ή και με αλεύρι, μέχρι να γίνουν ένα σώμα και τα διατηρούμε μέσα σε βαζάκι.
Για παράδειγμα η αλοιφή γίνεται με πρώτη ύλη το έγχυμα, το αφέψημα, το χυμό ή τη σκόνη του βοτάνου, που τα δουλεύουμε με κερί ή βούτυρο ή και με αλεύρι, μέχρι να γίνουν ένα σώμα και τα διατηρούμε μέσα σε βαζάκι.
Για να φτιάξουμε βάμμα παίρνουμε το βότανο και το βάζουμε σε ένα μπουκάλι με οινόπνευμα. Οι αναλογίες γενικά είναι 5 μέρη λευκού οινοπνεύματος 70 βαθμών, για κάθε μέρος φυτού, (που θα έχει αλεστεί σε μίξερ ή θα το έχουμε κοπανίσει σε γουδί). Τα αφήνουμε για 5-15 ημέρες αναταράζοντας κάθε τόσο το δοχείο. Μετά φιλτράρουμε το βάμμα με ένα διηθητικό χαρτί (ή και με φίλτρο καφετιέρας), σε ένα άλλο δοχείο που μπορεί να διατηρηθεί για αρκετό καιρό. Το βάμμα το χρησιμοποιούμε μόνο για εξωτερική χρήση.
Τέλος, η δημιουργία λοσιόν γίνετε όπως το έγχυμα, ή το αφέψημα και χρησιμοποιείται εξωτερικά στο μέρος που χρειάζεται θεραπεία, με απαλές κινήσεις μασάζ, για να την απορροφήσει το δέρμα. Λοσιόν μπορούμε να βάζουμε για δερματοπάθειες και για το τριχωτό μέρος του κεφαλιού.
Τέλος, η δημιουργία λοσιόν γίνετε όπως το έγχυμα, ή το αφέψημα και χρησιμοποιείται εξωτερικά στο μέρος που χρειάζεται θεραπεία, με απαλές κινήσεις μασάζ, για να την απορροφήσει το δέρμα. Λοσιόν μπορούμε να βάζουμε για δερματοπάθειες και για το τριχωτό μέρος του κεφαλιού.
Θεραπευτικές Ιδιότητες
Η μαντζουράνα είναι πιο γνωστή για τις στομαχικές της ιδιότητες ως χωνευτικό και καταπραϋντικό για τους στομαχόπονους. Είναι όμως και ηρεμιστικό και σε μεγάλες δόσεις ναρκωτικό. Είναι πολύ
καλό αναλγητικό σε μυϊκούς πόνους, διαστρέμματα, στραμπουλήγματα και
νευραλγίες. Επίσης είναι έξοχο αντίδοτο στα μικρόβια του τυφοειδούς πυρετού.Το ρόφημα καταπραΰνει τους πονοκεφάλους, ιλίγγους, βοηθά στις νευρικές παθήσεις, καταπραΰνει το βήχα και τον πόνο των δοντιών, βοηθά σε πόνους ρευματισμών, σε εντερικές διαταραχές και πόνους της κοιλιάς.Η μαντζουράνα είναι γνωστή από τα αρχαία χρόνια όπου την χρησιμοποιούσαν ως φάρμακο κατά στομαχικών και εντερικών ενοχλήσεων.
Για τις παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος θεωρείται αποχρεμπτικό, εφιδρωτικό και ευεργετικό για το νευρικό βήχα, το κρυολόγημα, τις αμυγδαλές, τη βρογχίτιδα, το άσθμα .
Για τις ανωμαλίες του πεπτικού συστήματος είναι χωνευτικό, σπασμολυτικό, αντιεμετικό, ανακουφίζει από το μετεωρισμό και τη δυσπεψία, διεγείρει το συκώτι και τη σπλήνα .
Είναι ακόμη διουρητικό, αγγειοδιασταλτικό, υποτασικό, αντιδιαβητικό, αλλά και ευεργετικό σε νευρικής φύσεως παθήσεις, υπερευαισθησία, νευρασθένεια, ψυχασθένεια, άγχος, αϋπνίες, ημικρανίες, ίλιγγο, επιληψία, απώλεια μνήμης. Σε εξωτερική χρήση είναι επουλωτικό, παυσίπονο σε ρευματισμούς και πονόδοντο.
Για τις ανωμαλίες του πεπτικού συστήματος είναι χωνευτικό, σπασμολυτικό, αντιεμετικό, ανακουφίζει από το μετεωρισμό και τη δυσπεψία, διεγείρει το συκώτι και τη σπλήνα .
Είναι ακόμη διουρητικό, αγγειοδιασταλτικό, υποτασικό, αντιδιαβητικό, αλλά και ευεργετικό σε νευρικής φύσεως παθήσεις, υπερευαισθησία, νευρασθένεια, ψυχασθένεια, άγχος, αϋπνίες, ημικρανίες, ίλιγγο, επιληψία, απώλεια μνήμης. Σε εξωτερική χρήση είναι επουλωτικό, παυσίπονο σε ρευματισμούς και πονόδοντο.
Λογοτεχνία, ποίηση και τέχνη
"Μαντζουράνα στο κατώφλι γάιδαρος στα κεραμίδια"
Παροιμία που λέγεται όταν θεωρούμε τις απόψεις ή τα λόγια κάποιου παράλογα και ανόητα.
Παραδοσιακό τραγούδι από την Πελοπόννησο
Γλυκερία - Μαντζουράνα.mp3 | |
File Size: | 2401 kb |
File Type: | mp3 |
Ένα πουλί μάνα μου
μαντζουράνα μου μάνα,
ένα πουλί απ’ το χωριό μας, ένα πουλί απ’ το χωριό μας
φεύγει για καημό δικό μας.
Φεύγει και μάνα μου
μαντζουράνα μου μάνα,
φεύγει και πάει στα ξένα, φεύγει και πάει στα ξένα
ξένα και ξενιτεμένα.
Απόψε είδα μάνα μου
μαντζουράνα μου μάνα,
απόψε είδα στ’ όνειρό μου, απόψε είδα στ’ όνειρό μου
μαύρα μάτια στο πλευρό μου.
Και ξυπνώ μάνα μου
μαντζουράνα μου μάνα,
και ξυπνώ και δεν τα βρίσκω, και ξυπνώ και δεν τα βρίσκω
κάλλιο πια να ξεψυχήσω.
Με τα ρούχα μάνα μου
μαντζουράνα μου μάνα,
με τα ρούχα μου μαλώνω, με τα ρούχα μου μαλώνω
τα ξεσκίζω τα μπαλώνω.
Ρούχα μου μάνα μου
μαντζουράνα μου μάνα,
ρούχα μου παλιά μου ρούχα, ρούχα μου παλιά μου ρούχα
που ‘ν’ τα μαύρα μάτια που ‘χα.
μαντζουράνα μου μάνα,
ένα πουλί απ’ το χωριό μας, ένα πουλί απ’ το χωριό μας
φεύγει για καημό δικό μας.
Φεύγει και μάνα μου
μαντζουράνα μου μάνα,
φεύγει και πάει στα ξένα, φεύγει και πάει στα ξένα
ξένα και ξενιτεμένα.
Απόψε είδα μάνα μου
μαντζουράνα μου μάνα,
απόψε είδα στ’ όνειρό μου, απόψε είδα στ’ όνειρό μου
μαύρα μάτια στο πλευρό μου.
Και ξυπνώ μάνα μου
μαντζουράνα μου μάνα,
και ξυπνώ και δεν τα βρίσκω, και ξυπνώ και δεν τα βρίσκω
κάλλιο πια να ξεψυχήσω.
Με τα ρούχα μάνα μου
μαντζουράνα μου μάνα,
με τα ρούχα μου μαλώνω, με τα ρούχα μου μαλώνω
τα ξεσκίζω τα μπαλώνω.
Ρούχα μου μάνα μου
μαντζουράνα μου μάνα,
ρούχα μου παλιά μου ρούχα, ρούχα μου παλιά μου ρούχα
που ‘ν’ τα μαύρα μάτια που ‘χα.
Θεατρική παράσταση
«Μαντζουράνα στο κατώφλι, γάιδαρος στα κεραμίδια»
Το έργο, είναι μια σπαρταριστή σκιαγράφηση της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, μέσα από τις επιλογές και την πορεία στο χρόνο τριών φίλων που διάλεξαν τελείως διαφορετικούς δρόμους απεικονίζοντας τέλεια τα διαφορετικά πρόσωπα του Έλληνα.
Ο παραλογισμός που κρύβεται στη λαϊκή σοφία του τίτλου, μαρτυρά ένα έργο που απευθύνεται σε όλες τις κοινωνικές ομάδες παραμένοντας σύγχρονο και επίκαιρο όσο ποτέ.
Πρόκειται για ένα παράλογο - λαϊκό δρώμενο, που με χιούμορ, τόλμη και διεισδυτικότητα, αλλά χωρίς προκαταλήψεις ή σκοπιμότητες ψηλαφίζει γνωστά σε όλους ιστορικά και κοινωνικοπολιτικά γεγονότα που διαμόρφωσαν την εικόνα της χώρας.
Το έργο, είναι μια σπαρταριστή σκιαγράφηση της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, μέσα από τις επιλογές και την πορεία στο χρόνο τριών φίλων που διάλεξαν τελείως διαφορετικούς δρόμους απεικονίζοντας τέλεια τα διαφορετικά πρόσωπα του Έλληνα.
Ο παραλογισμός που κρύβεται στη λαϊκή σοφία του τίτλου, μαρτυρά ένα έργο που απευθύνεται σε όλες τις κοινωνικές ομάδες παραμένοντας σύγχρονο και επίκαιρο όσο ποτέ.
Πρόκειται για ένα παράλογο - λαϊκό δρώμενο, που με χιούμορ, τόλμη και διεισδυτικότητα, αλλά χωρίς προκαταλήψεις ή σκοπιμότητες ψηλαφίζει γνωστά σε όλους ιστορικά και κοινωνικοπολιτικά γεγονότα που διαμόρφωσαν την εικόνα της χώρας.
Ταινία
"Ματζουράνα" της Όλγας Μαλέα
«Μπορείς και καλύτερα» λέει συνέχεια η Μαίρη στην κόρη της, την Άννα, με σκοπό να τη βοηθήσει να αξιοποιήσει τα ταλέντα της και να αποκτήσει εφόδια. Η 11χρονη Άννα, ένα πραγματικά χαρισματικό παιδί, καταφέρνει να είναι πρώτη σε όλα. Φέτος το καλοκαίρι, η Άννα συμμετέχει σε μια εκπομπή μαγειρικής όπου έχει ήδη φτάσει στον ημιτελικό και όλοι περιμένουν ότι θα κερδίσει το μεγάλο έπαθλο. Η μαμά της χαίρεται και καμαρώνει γι αυτήν. Εντελώς απρόοπτα όμως, η Άννα αρχίζει να συμπεριφέρεται περίεργα και να παθαίνει διάφορα ατυχήματα, που οδηγούν στον αποκλεισμό της από την εκπομπή. Τι συμβαίνει; Για ποιο λόγο η Άννα, ξαφνικά, δημιουργεί προβλήματα;
«Μπορείς και καλύτερα» λέει συνέχεια η Μαίρη στην κόρη της, την Άννα, με σκοπό να τη βοηθήσει να αξιοποιήσει τα ταλέντα της και να αποκτήσει εφόδια. Η 11χρονη Άννα, ένα πραγματικά χαρισματικό παιδί, καταφέρνει να είναι πρώτη σε όλα. Φέτος το καλοκαίρι, η Άννα συμμετέχει σε μια εκπομπή μαγειρικής όπου έχει ήδη φτάσει στον ημιτελικό και όλοι περιμένουν ότι θα κερδίσει το μεγάλο έπαθλο. Η μαμά της χαίρεται και καμαρώνει γι αυτήν. Εντελώς απρόοπτα όμως, η Άννα αρχίζει να συμπεριφέρεται περίεργα και να παθαίνει διάφορα ατυχήματα, που οδηγούν στον αποκλεισμό της από την εκπομπή. Τι συμβαίνει; Για ποιο λόγο η Άννα, ξαφνικά, δημιουργεί προβλήματα;
Λαογραφία
Ιστορία και Λαογραφία της Καλοσκοπής.
ΑΛΩΝΙΣΜΟΣ – ΛΙΧΝΙΣΜΑ. Ο Αλωνισμός γινόταν σ’ ένα καλοστρωμένο αλώνι όπου στο κέντρο του ήταν τοποθετημένος ένας στύλος, στον οποίο έδεναν τα άλογα που γύριζαν γύρω-γύρω για να πατούν τα στάχυα. Τον στύλο τον ονόμαζαν «άνεμο» και πολλές φορές τον στόλιζαν με λουλούδια (βασιλικούς και μαντζουράνες). Τον «άνεμο» τον κρατούσαν τα παιδιά και σαλαγούσαν τ’ άλογα. Τον αλωνισμό τον έκανε ο «βαλμάς», ένας άνθρωπος που περιόδευε με τα άλογά του και σε άλλα χωριά για το σκοπό αυτό.
Ο αλωνισμός έμοιαζε με γιορτή. Τη γραφική αυτή διαδικασία την ακολουθούσε το λίχνισμα. Οι αγρότες περίμεναν ένα ελαφρύ αεράκι για να ξεχωρίσουν το στάρι από το άχυρο, σηκώνοντας τον καρπό ψηλά με τα ξύλινα «καρπολόγια». Έτσι, ο αέρας έπαιρνε μακριά το άχυρο ενώ ο καρπός του σταριού έπεφτε βαρύς στο έδαφος. Σ’ αυτή την εργασία είχαν την αγωνία του καιρού – δεν έπρεπε να βρέξει γιατί θα ήταν καταστροφικό για τη σοδειά. Αφού λίχνιζαν το «λιώμα» και χώριζαν το άχυρο απ’ το στάρι το μετέφεραν με σακιά στο σπίτι τους και γέμιζαν τα αμπάρια τους.
ΑΛΩΝΙΣΜΟΣ – ΛΙΧΝΙΣΜΑ. Ο Αλωνισμός γινόταν σ’ ένα καλοστρωμένο αλώνι όπου στο κέντρο του ήταν τοποθετημένος ένας στύλος, στον οποίο έδεναν τα άλογα που γύριζαν γύρω-γύρω για να πατούν τα στάχυα. Τον στύλο τον ονόμαζαν «άνεμο» και πολλές φορές τον στόλιζαν με λουλούδια (βασιλικούς και μαντζουράνες). Τον «άνεμο» τον κρατούσαν τα παιδιά και σαλαγούσαν τ’ άλογα. Τον αλωνισμό τον έκανε ο «βαλμάς», ένας άνθρωπος που περιόδευε με τα άλογά του και σε άλλα χωριά για το σκοπό αυτό.
Ο αλωνισμός έμοιαζε με γιορτή. Τη γραφική αυτή διαδικασία την ακολουθούσε το λίχνισμα. Οι αγρότες περίμεναν ένα ελαφρύ αεράκι για να ξεχωρίσουν το στάρι από το άχυρο, σηκώνοντας τον καρπό ψηλά με τα ξύλινα «καρπολόγια». Έτσι, ο αέρας έπαιρνε μακριά το άχυρο ενώ ο καρπός του σταριού έπεφτε βαρύς στο έδαφος. Σ’ αυτή την εργασία είχαν την αγωνία του καιρού – δεν έπρεπε να βρέξει γιατί θα ήταν καταστροφικό για τη σοδειά. Αφού λίχνιζαν το «λιώμα» και χώριζαν το άχυρο απ’ το στάρι το μετέφεραν με σακιά στο σπίτι τους και γέμιζαν τα αμπάρια τους.