Γλυκάνισος
Γκρέις Λενάκου
Ορισμός
Οι αποξηραμένοι, οβάλ, καφετί σπόροι ενός μικρού λεπτεπίλεπτου φυτού με πατρίδα τη Μέση Ανατολή. Δεν θα πρέπει να συγχέεται με τον αστεροειδή γλυκάνισο, καθώς πρόκειται για δύο διαφορετικά μπαχαρικά.
Το φυτό αυτό ανήκει στην οικογένεια Apiaceae και συγγενεύει βοτανολογικά με το κύμινο, τον άνηθο και το μάραθο. Φτάνει σε ύψος τα 50 εκατοστά και έχει φτερώδη, οδοντωτά φύλλα, τα οποία θυμίζουν Ιταλικό μαϊντανό. Στα τέλη του καλοκαιριού βγάζει λευκά λουλούδια.
Το συναντάμε σε πολλές χώρες και σε πολλές διαφορετικές εφαρμογές. Στο Λίβανο φτιάχνουν τηγανίτες με γλυκάνισο και στη Μέση Ανατολή, Ινδία, Μαρόκο και Τυνησία εμπλουτίζουν με αυτό το ψωμί. Στην Ευρώπη, χρησιμοποιείται κατά παράδοση στη Γερμανική και Ιταλική αρτοποιία και στην Πορτογαλία βράζουν κάστανα σε νερό αρωματισμένο με γλυκάνισο.
Το μπαχαρικό αυτό δείχνει ακόμα προτίμηση … στο ποτό. Χαρίζει την ξεχωριστή γεύση και το πλούσιο άρωμά του στο Ελληνικό Ούζο, τα Γαλλικά Pastis, Pernod & Ricard, το Ιταλικό Anesone, το Τουρκικό Ρακί, το Αραβικό Arrak, το Αιγυπτιακό Kibib και το Λατινοαμερικάνικο Aguardiente.
Άλλες χρήσεις του περιλαμβάνουν τη χρησιμοποίηση του στην φαρμακοβιομηχανία κυρίως σε σιρόπια βήχα και φάρμακα λαιμού και στην κοσμετολογία σε αρώματα και σαπούνια.
Οι αποξηραμένοι, οβάλ, καφετί σπόροι ενός μικρού λεπτεπίλεπτου φυτού με πατρίδα τη Μέση Ανατολή. Δεν θα πρέπει να συγχέεται με τον αστεροειδή γλυκάνισο, καθώς πρόκειται για δύο διαφορετικά μπαχαρικά.
Το φυτό αυτό ανήκει στην οικογένεια Apiaceae και συγγενεύει βοτανολογικά με το κύμινο, τον άνηθο και το μάραθο. Φτάνει σε ύψος τα 50 εκατοστά και έχει φτερώδη, οδοντωτά φύλλα, τα οποία θυμίζουν Ιταλικό μαϊντανό. Στα τέλη του καλοκαιριού βγάζει λευκά λουλούδια.
Το συναντάμε σε πολλές χώρες και σε πολλές διαφορετικές εφαρμογές. Στο Λίβανο φτιάχνουν τηγανίτες με γλυκάνισο και στη Μέση Ανατολή, Ινδία, Μαρόκο και Τυνησία εμπλουτίζουν με αυτό το ψωμί. Στην Ευρώπη, χρησιμοποιείται κατά παράδοση στη Γερμανική και Ιταλική αρτοποιία και στην Πορτογαλία βράζουν κάστανα σε νερό αρωματισμένο με γλυκάνισο.
Το μπαχαρικό αυτό δείχνει ακόμα προτίμηση … στο ποτό. Χαρίζει την ξεχωριστή γεύση και το πλούσιο άρωμά του στο Ελληνικό Ούζο, τα Γαλλικά Pastis, Pernod & Ricard, το Ιταλικό Anesone, το Τουρκικό Ρακί, το Αραβικό Arrak, το Αιγυπτιακό Kibib και το Λατινοαμερικάνικο Aguardiente.
Άλλες χρήσεις του περιλαμβάνουν τη χρησιμοποίηση του στην φαρμακοβιομηχανία κυρίως σε σιρόπια βήχα και φάρμακα λαιμού και στην κοσμετολογία σε αρώματα και σαπούνια.
Ιστορία
Υπάρχουν στοιχεία ότι το γλυκάνισο χρησιμοποιούνταν στην Αίγυπτο από το 1500 π.Χ. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι το χρησιμοποιούσαν ως διουρητικό, χωνευτικό και παυσίπονο για τον πονόδοντο.
Εκτός από τους Αιγύπτιους και οι Έλληνες είχαν εκτιμήσει τις δυνατότητές του. Τον 6ο αιώνα πΧ, ο μαθηματικός και φιλόσοφος Πυθαγόρας πίστευε ότι το γλυκάνισο μπορούσε να δράσει κατά της επιληψίας. Τον 5ο αιώνα πΧ, ο Ιπποκράτης υποστήριζε ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως αντιβηχικό.
Στην αρχαία Ρώμη ήταν πολύ διαδεδομένο και αγαπητό το γλυκάνισο και μάλιστα διαδόθηκε στην υπόλοιπη Ευρώπη από τις ρωμαϊκές λεγεώνες. Ο Ρωμαίος Πλίνιος το συνιστούσε για την καταπολέμηση της κακοσμίας και για τη διατήρηση της νιότης. Οι Ρωμαίοι καλλιεργούσαν γλυκάνισο για το άρωμά του, τη γεύση του και τις φαρμακευτικές του ιδιότητες. Για να βοηθήσουν τη διαδικασία της πέψης έτρωγαν τα γλυκάνισο- anise-spiced κέικ μετά από τα βαριά γεύματα. Θεωρούνταν πολύτιμο αγαθό και γι’ αυτό το χρησιμοποιούσαν για να πληρώσουν τους φόρους.
Το γλυκάνισο δεν χρησιμοποιούνταν μόνο για την αποπληρωμή των φόρων αλλά φορολογούνταν και το ίδιο. Στην Αγγλία του 14ου αιώνα τέθηκε ειδικός φόρος στο γλυκάνισο από το Βασιλιά Εδουάρδο I προκειμένου να συγκεντρωθούν φορολογικά έσοδα για την επιδιόρθωση και συντήρηση της γέφυρας του Λονδίνου (London Bridge).
Υπάρχουν στοιχεία ότι το γλυκάνισο χρησιμοποιούνταν στην Αίγυπτο από το 1500 π.Χ. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι το χρησιμοποιούσαν ως διουρητικό, χωνευτικό και παυσίπονο για τον πονόδοντο.
Εκτός από τους Αιγύπτιους και οι Έλληνες είχαν εκτιμήσει τις δυνατότητές του. Τον 6ο αιώνα πΧ, ο μαθηματικός και φιλόσοφος Πυθαγόρας πίστευε ότι το γλυκάνισο μπορούσε να δράσει κατά της επιληψίας. Τον 5ο αιώνα πΧ, ο Ιπποκράτης υποστήριζε ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως αντιβηχικό.
Στην αρχαία Ρώμη ήταν πολύ διαδεδομένο και αγαπητό το γλυκάνισο και μάλιστα διαδόθηκε στην υπόλοιπη Ευρώπη από τις ρωμαϊκές λεγεώνες. Ο Ρωμαίος Πλίνιος το συνιστούσε για την καταπολέμηση της κακοσμίας και για τη διατήρηση της νιότης. Οι Ρωμαίοι καλλιεργούσαν γλυκάνισο για το άρωμά του, τη γεύση του και τις φαρμακευτικές του ιδιότητες. Για να βοηθήσουν τη διαδικασία της πέψης έτρωγαν τα γλυκάνισο- anise-spiced κέικ μετά από τα βαριά γεύματα. Θεωρούνταν πολύτιμο αγαθό και γι’ αυτό το χρησιμοποιούσαν για να πληρώσουν τους φόρους.
Το γλυκάνισο δεν χρησιμοποιούνταν μόνο για την αποπληρωμή των φόρων αλλά φορολογούνταν και το ίδιο. Στην Αγγλία του 14ου αιώνα τέθηκε ειδικός φόρος στο γλυκάνισο από το Βασιλιά Εδουάρδο I προκειμένου να συγκεντρωθούν φορολογικά έσοδα για την επιδιόρθωση και συντήρηση της γέφυρας του Λονδίνου (London Bridge).
Συλλογή γλυκάνισου
Τα πράσινα μέρη συλλέγονται πριν την άνθηση η οποία γίνεται Ιούλιο-Αύγουστο, ενώ οι σπόροι αργότερα, αφού δέσουν και αρχίσουν να μαυρίζουν.
Τα πράσινα μέρη συλλέγονται πριν την άνθηση η οποία γίνεται Ιούλιο-Αύγουστο, ενώ οι σπόροι αργότερα, αφού δέσουν και αρχίσουν να μαυρίζουν.
Περιγραφή γλυκάνισου
Ετήσιο καλλιεργούμενο φυτό με καταγωγή από τις χώρες της Ασίας και της Βόρειας Αφρικής. Έχει βλαστό όρθιο ύψους 50-80 εκ. με κατώτερα φύλλα απλά, τα μεσαία τρισχιδή και τα ανώτερα τρίβολα ή τρισχιδή με τμήματα γραμμοειδή. Άνθη λευκά ή λευκο-κιτρινωπά σε χαλαρό σκιάδιο με 6-12 ακτίνες. Καρποί ωοειδείς ή επιμήκεις 3-5 χιλ., τριχωτοί, έντονα αρωματικοί.Υπάρχουν 4 ποικιλίες, με καλύτερη την ισπανική λόγω του δυνατού αρώματός της. Ο γλυκάνισος δεν έχει καμιά σχέση με το «αστεροειδές άνισον» που είναι θάμνος καλλιεργούμενος στην Ιαπωνία – Κίνα και έχει αιθέριο έλαιο με την ίδια περίπου σύσταση.
Ετήσιο καλλιεργούμενο φυτό με καταγωγή από τις χώρες της Ασίας και της Βόρειας Αφρικής. Έχει βλαστό όρθιο ύψους 50-80 εκ. με κατώτερα φύλλα απλά, τα μεσαία τρισχιδή και τα ανώτερα τρίβολα ή τρισχιδή με τμήματα γραμμοειδή. Άνθη λευκά ή λευκο-κιτρινωπά σε χαλαρό σκιάδιο με 6-12 ακτίνες. Καρποί ωοειδείς ή επιμήκεις 3-5 χιλ., τριχωτοί, έντονα αρωματικοί.Υπάρχουν 4 ποικιλίες, με καλύτερη την ισπανική λόγω του δυνατού αρώματός της. Ο γλυκάνισος δεν έχει καμιά σχέση με το «αστεροειδές άνισον» που είναι θάμνος καλλιεργούμενος στην Ιαπωνία – Κίνα και έχει αιθέριο έλαιο με την ίδια περίπου σύσταση.
Προέλευση
Περιοχές με εύκρατο κλίμα. Ευρώπη (Ελλάδα, Μάλτα, Ιταλία, Ισπανία, Νότια Ρωσία), Μέση Ανατολή (Τουρκία), Βόρεια Αφρική, Κεντρική Αμερική (Μεξικό).
Γεύση
Σχετικά ήπια γεύση με νότες γλυκόριζας και μάραθου.
Χρήσεις
Χρησιμοποιείται σε πιάτα με κοτόπουλο, λαχανικά, θαλασσινά και σε σος ζυμαρικών. Στη ζαχαροπλαστική χρησιμοποιείται για τη δημιουργία μπισκότων και κέικ.
Συνδυασμοί
Ταιριάζει με το μπαχάρι, την κανέλα, το γαρίφαλο, τους σπόρους του κόλιανδρου, το κύμινο, τους σπόρους του άνηθου και του μάραθου, το μοσχοκάρυδο, το πιπέρι και τον αστεροειδή γλυκάνισο.
Περιοχές με εύκρατο κλίμα. Ευρώπη (Ελλάδα, Μάλτα, Ιταλία, Ισπανία, Νότια Ρωσία), Μέση Ανατολή (Τουρκία), Βόρεια Αφρική, Κεντρική Αμερική (Μεξικό).
Γεύση
Σχετικά ήπια γεύση με νότες γλυκόριζας και μάραθου.
Χρήσεις
Χρησιμοποιείται σε πιάτα με κοτόπουλο, λαχανικά, θαλασσινά και σε σος ζυμαρικών. Στη ζαχαροπλαστική χρησιμοποιείται για τη δημιουργία μπισκότων και κέικ.
Συνδυασμοί
Ταιριάζει με το μπαχάρι, την κανέλα, το γαρίφαλο, τους σπόρους του κόλιανδρου, το κύμινο, τους σπόρους του άνηθου και του μάραθου, το μοσχοκάρυδο, το πιπέρι και τον αστεροειδή γλυκάνισο.
Θεραπευτικές ιδιότητες γλυκάνισου
Το κυριότερο συστατικό του αιθέριου ελαίου το οποίο εξάγεται από τα σπέρματα είναι η ανηθόλη. Σήμερα το αιθέριο έλαιο του γλυκάνισου θεωρείται διουρητικό, χωνευτικό, αποχρεμπτικό, σπασμολυτικό, γαλακτογόνο, τονωτικό και ισχυρό αντιφυσητικό. Απαιτείται προσοχή στη δοσολογία. Οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι θεωρούσαν τον γλυκάνισο αφροδισιακό («συνουσίαν παρορμά» σύμφωνα με τον Διοσκουρίδη -3,56) και πίστευαν ότι διατηρεί τη νεανικότητα και διώχνει τα κακά όνειρα όταν τοποθετηθεί κάτω από το μαξιλάρι τη νύχτα. Επίσης πίστευαν ότι για να είναι άνετο το ταξίδι, εκείνοι που ταξίδευαν σε μεγάλες αποστάσεις έπρεπε να πίνουν ποτά με γλυκάνισο. Ο Ιπποκράτης πίστευε ότι ο γλυκάνισος σταματούσε το φτάρνισμα και το χρησιμοποιούσε για τη δυσοσμία των γεννητικών οργάνων κ.α. Ο Διοσκουρίδης το συνιστούσε ως διουρητικό και εφιδρωτικό αλλά και ως φάρμακο εναντίον των πονοκεφάλων. Ο Πλίνιος αναφέρει ότι οι γυναίκες που επρόκειτο να γεννήσουν, όταν μύριζαν γλυκάνισο είχαν εύκολο τοκετό.
Είναι ένα θερμαντικό, διεγερτικό χόρτο, το οποίο βελτιώνει την πέψη, δρα ευεργετικά στο συκώτι και το κυκλοφοριακό σύστημα και έχει αποχρεμπτική και οιστρογονική δράση. Είναι αρκετά αποτελεσματικό μέσο ενάντια στους σπασμούς-κολικούς των εσωτερικών μυών (του στομάχου και των εντέρων), αυξάνει την αποβολή αερίων των εντέρων και την περισταλτικότητα τους, χρησιμοποιείται ενάντια στο άσθμα, στον βήχα και τον ερεθισμό των άνω αναπνευστικών οδών, στην βραχνάδα της φωνής, σαν εφιδρωτικό και αντιπυρετικό μέσο. Συστήνεται στις μητέρες που θηλάζουν γιατί αυξάνει το γάλα αλλά και σαν διουρητικό μέσο στις ασθένειες των νεφρών, του συκωτιού και του παγκρέατος. Εξωτερικά μπορεί να χρησιμοποιηθεί κατά της ψώρας.
Το κυριότερο συστατικό του αιθέριου ελαίου το οποίο εξάγεται από τα σπέρματα είναι η ανηθόλη. Σήμερα το αιθέριο έλαιο του γλυκάνισου θεωρείται διουρητικό, χωνευτικό, αποχρεμπτικό, σπασμολυτικό, γαλακτογόνο, τονωτικό και ισχυρό αντιφυσητικό. Απαιτείται προσοχή στη δοσολογία. Οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι θεωρούσαν τον γλυκάνισο αφροδισιακό («συνουσίαν παρορμά» σύμφωνα με τον Διοσκουρίδη -3,56) και πίστευαν ότι διατηρεί τη νεανικότητα και διώχνει τα κακά όνειρα όταν τοποθετηθεί κάτω από το μαξιλάρι τη νύχτα. Επίσης πίστευαν ότι για να είναι άνετο το ταξίδι, εκείνοι που ταξίδευαν σε μεγάλες αποστάσεις έπρεπε να πίνουν ποτά με γλυκάνισο. Ο Ιπποκράτης πίστευε ότι ο γλυκάνισος σταματούσε το φτάρνισμα και το χρησιμοποιούσε για τη δυσοσμία των γεννητικών οργάνων κ.α. Ο Διοσκουρίδης το συνιστούσε ως διουρητικό και εφιδρωτικό αλλά και ως φάρμακο εναντίον των πονοκεφάλων. Ο Πλίνιος αναφέρει ότι οι γυναίκες που επρόκειτο να γεννήσουν, όταν μύριζαν γλυκάνισο είχαν εύκολο τοκετό.
Είναι ένα θερμαντικό, διεγερτικό χόρτο, το οποίο βελτιώνει την πέψη, δρα ευεργετικά στο συκώτι και το κυκλοφοριακό σύστημα και έχει αποχρεμπτική και οιστρογονική δράση. Είναι αρκετά αποτελεσματικό μέσο ενάντια στους σπασμούς-κολικούς των εσωτερικών μυών (του στομάχου και των εντέρων), αυξάνει την αποβολή αερίων των εντέρων και την περισταλτικότητα τους, χρησιμοποιείται ενάντια στο άσθμα, στον βήχα και τον ερεθισμό των άνω αναπνευστικών οδών, στην βραχνάδα της φωνής, σαν εφιδρωτικό και αντιπυρετικό μέσο. Συστήνεται στις μητέρες που θηλάζουν γιατί αυξάνει το γάλα αλλά και σαν διουρητικό μέσο στις ασθένειες των νεφρών, του συκωτιού και του παγκρέατος. Εξωτερικά μπορεί να χρησιμοποιηθεί κατά της ψώρας.